تحلیل نشانه شناختی از تابلوی "صداقت آمریکایی"

.تحلیل نشانه شناختی تابلوهای صداقت آمریکایی:

-          این تابلوها در روزهایی که مهمترین اخبارش مربوط به مذاکرات ایران و گروه 5+1 است روی بسیاری از پل‌های عابر پیاده نصب گردیدند. مذاکرات ایران و 5+1 در واقع مذاکرات ایران و آمریکاست چرا که عمده تلاش‌ها در جهت تحریم ایران توسط به رهبری آمریکا صورت می گرفت. دکتر روحانی نیز در مبارزات انتخاباتی خود آمریکا را به منزله «کدخدا» برای جمع این کشورها تلقی کرد. طراحی و نصب این تابلوها در این مقطع زمانی نشان از اهمیت این مذاکرات دارد.

-          از یک منظر دیگر نیز می توان به این موضوع نگاه کرد. چه شخصی یا اشخاصی این تابلوها را تهیه و نصب کرده اند؟ پاسخ به این سوال اهمیت قابل توجهی دارد. طراحان این تابلوها جوانان فعالی از سازمان هنری رسانه‌ای اوج هستند که دغدغه‌های انقلابی دارند. در مجموع دغدغه های انقلابی ما مسئله مبارزه با آمریکا و دشمنی با آمریکا به منزله یکی از فروع دین یعنی «تبری» تلقی می گردد. در طول تاریخ انقلاب نیز همیشه مساله مذاکره ایران و آمریکا یک تابو بوده است و کوچکترین کنش‌ها بین دو طرف از سوی خبرگزاری ها و تحلیلگران مورد بررسی و تحلیل قرار می گرفته است. حال بعد از 34 سال از انقلاب اسلامی و پس از آخرین دیدار مستقیم مقامات ایران و آمریکا به صورت رسمی (دیدار مهندس بازرگان و بر‍‍ژینسکی در مصر در سال 1358) و چند دیدار جزئی دیگر (مانند دیدار سفیران ایران و آمریکا در عراق) مقامات ایران و آمریکا در سطح وزرای خارجه به صورت کاملا رسمی و دیپلماتیک دور میز مذاکره قرار گرفته اند و رفتارهایی کاملا متفاوت با آنچه گذشته داشته اند، دارند. حتی بسیار صمیمانه با یکدیگر دست می دهند و مدام به هم لبخند می زنند. این رفتار در عرف تاریخی دیپلماتیک دو کشور بعد از انقلاب اسلامی بی نظیر است. طبیعی است که واکنش‌های زیادی را ایجاد می کند. بنابراین نصب این تابلوها نوعی واکنش به این «عادی سازی» است.

-          سوم اینکه رهبر انقلاب اسلامی همیشه آمریکا را «غیر قابل اعتماد» دانسته اند. تهیه و نصب این تابلوها در واقع نوعی یاداوری این موضوع به مسئولین و مردم است.

تحلیل نشانه شناختی تصاویر:

1-      تصاویر «صداقت آمریکایی» که روی پل های عابر پیاده نصب شده اند تصاویری کشیده (wide)  هستند که دو طرف آنها تقریبا خالی است و تصویر اصلی در وسط آن قرار داده شده است. بعید می‌دانم این مسئله فقط برای استفاده حداکثری از فضا باشد. شاید بتوان دلیل آن را اینچنین دانست. وقتی فضای بزرگی قرار داده می شود و فقط از بخشی از آن استفاده می شود نوعی تاکید بر مهم بودن آن بخش صورت می گیرد. در واقع این نوع طراحی می‌خواهد اهمیت آن تصویر مرکزی را بیشتر جلوه دهد.

2-      در خود تصویر یک اتاق که در امتداد یک راهرو است دیده می‌شود. در وسط اتاق یک فرش گرد آبی رنگ پهن شده و یک میز گرد چوبی تک پایه روی آن قرار دارد. یک مرد با ظاهری تقریبا بین سی تا چهل سال که ریش پرفسوری دارد و کت و شلوار خاکستری به تن کرده در سمت راست این میز نشسته است. از پرچم ایران که در امتداد محل استقرار وی قرار دارد مشخص است که نماینده ایران است. در سمت چپ این میز یک مرد در همان سن و سال با کت سرمه ای، پیراهن سفید و کراوات نشسته اما شلوار نظامی به پا دارد و اسلحه‌ای در دست (زیر میز) به سمت طرف ایرانی گرفته است. این فرد نیز با توجه به پرچم ایالات متحده که در امتدادش قرار دارد نماینده آمریکاست. در طرفین دو طرف نیز دو مجسمه قرار دارد که شبیه به مجسمه های روسای جمهور مهم آمریکا مانند لینکلن است.

3-      صورت دو طرف مذاکره کننده در این تصویر به طور کامل دیده نمی شود. یعنی هویت مذاکره کنندگان دقیق مشخص نیست. این می تواند اشاره به این موضوع باشد که مذاکره با آمریکا از اساس خوب نیست؛ مهم نیست چه کسی مذاکره می کند.

4-      طرف ایرانی ریش پروفسوری دارد. این ریش در نگاه اول انسان را یاد ریش پروفسوری آقای ظریف (مذاکره کننده ایرانی در گفتگوها با 5+1) می اندازد. با کمی سابقه تاریخی به یاد می آوریم که مهندس بازرگان نیز که در سال 58 با طرف آمریکایی مذاکره داشت ریش پروفسوری می گذاشتند. ریش پروفسوری معنای دیگری هم می تواند داشته باشد. از آنجا که عمده مسئولین و دیپلمات های جمهوری اسلامی (از جمله دیپلمات مطرح و پرسابقه ایران؛ دکتر ولایتی) ریش کامل دارند، ریش پروفسوری می تواند بیانگر این باشد که دیپلمات جدید با همه دیپلمات های گذشته فرق می کند بنابراین مذاکرات جدید هم رویه اش و سایر خصوصیاتش فرق می کند.

5-      طرف ایرانی کت و شلوار خاکستری روشن دارد که این رنگ در ادبیات دیپلماتیک عرف نیست. طراح احتمالا با این انتخاب به دنبال این بوده است که طرف ایرانی را تازه کار و نا آشنا با فرایند پیچیده ای همچون چنین مذاکراتی معرفی کند.

6-      طرف ایرانی مودب نشسته و دو دستش را روی میز گذاشته است. این نکته به این مسئله اشاره دارد که طرف ایرانی خود را خالی از برگ برنده ها می داند و به نوعی به طرف مقابل دارد می گوید که من هیچ چیز ندارم. این حالت به نوعی «از خود باختگی» را تداعی می کند.

7-      طرف آمریکایی با ژستی مسلط و ناشی از پختگی دیپلماتیک و با حالتی غالب نسبت به طرف ایرانی نشسته است. این حالت دقیقا برعکس فرم نشستن طرف ایرانی است و تسلط طرف آمریکایی را به مذاکره و نتایج آن نشان می دهد.

8-      طرف آمریکایی دستش را زیر چانه گذاشته و رو به طرف ایرانی در حالتی مشابه «پیشنهاد دادن» (که نشان از دست پیش را داشتن است) نشسته است. اما طرف ایرانی در حال نوشتن است که انگار دارد دستورات و خرده فرمایشات طرف آمریکایی را یادداشت می کند.

9-      طرف آمریکایی شلوار نظامی به پا کرده و زیر میز اسلحه ای به سمت طرف ایرانی گرفته است. این نشان از بی اهمیت بودن «مذاکره» است و بر این موضوع تاکید می کند که طرف آمریکایی در هر صورت به دنبال از میان برداشتن ایران است و خوی نظامی گری و جنگ طلبانه وی را نشان می دهد. از طرفی رفتار منافقانه و دوپهلوی وی را نمایان می سازد.

10-  در دو طرف اتاق دو مجسمه با پایه هایی برگرفته از معماری رومی قرار دارد. (غرب به سرکردگی آمریکا، تاکید بسیاری بر انگاره های هویتی روم باستان دارند) این نوع معماری نشان دهنده به رخ کشیدن سابقه ای تاریخی برای کشور بی تاریخ آمریکاست. اما مجسمه سمت چپ مربوط به آبراهام لینکلن رییس جمهور اسبق آمریکاست.  گذاشتن این دو مجسمه خود نشان طراحی صحنه مذاکره توسط طرف آمریکایی دارد.

11-  فرشی که کف اتاق پهن است دایره ای و سرمه ای است که تا حدودی شبیه عکس ماهواره ای کره زمین است. این مسئله تا حدودی نشان دهنده اهمیت این مذاکرات برای بسیاری از کشورهای جهان است.